جایگاه رباعی در فولکلور تاجیک

با بررسی آثار شفاهی تاجیکان آسیای میانه، محققان بر این باورند که فولکلور تاجیک تنوع بسیار رنگین و سابقة دیرین داشته است و آثاری ارزشمند و خلاق و آموزنده را دربر‌می‌گیرد. ادبیات عالمگیر تاجیک که بزرگ‌ترین نابغه‌ها و گنج‌های علم و هنر به گنجینة تمدن بشری افزودند، از «مادر علوم» یعنی فولکلور منشأ گرفته است. در ادبیات عامیانه یعنی فولکلور تاجیک، رباعی و دوبیتی پیش از انواع دیگر شعر رواج یافته و در اکثر اوقات با ذوق خاصی سروده شده است. دانشمند صاحب‌نام، استاد رجب امان‌اف، معتقد است که رباعی گواهینامة آرزوها، دردها، شادی‌ها، غم‌ها، خوشکامی‌ها و ناکامی‌های مردم در دوره‌های گوناگون بوده است. بررسی شماری از رباعی‌ها و دوبیتی‌های گویندگان صاحب‌ذوق تاجیک نشان‌ می‌دهد که بیشتر آن‌ها از نگاه محتوا و رعایت وزن و قافیه و استفاده از دیگر صنایع شعری عاری از کمبودند. عشق، شکوۀ عاشق از معشوق و غم دوری از وطن از مهم‌ترین موضوعات رباعی‌ها‌ی تاجیک است. رباعیات مردمی نیز دربردارندۀ معنی و مضمون‌های مذهبی، عرفانی و افکار صوفیانه است که در تأثیر یا تقلید از شعرای مشهور ازسوی مردم عامی ایجاد شده است.